dr hab. Tomasz Nowak 

„O heligonkach i ich funkcjonowaniu w polskim folklorze muzycznym”

Przełom XIX i XX wieku zapoczątkował na ziemiach polskich adaptację wielu efemerofitycznych instrumentów muzycznych. Wśród nich szczególnie istotną rolę odegrały    aerofony miechowe wykorzystujące stroiki przelotowe. Zgłaszany przeze mnie referat proponuje przyjrzenie się marginalnie dotychczas wzmiankowanym w polskiej literaturze muzykologicznej heligonkom, które na terenie dawnego zaboru austriackiego uzyskały bardzo dużą popularność. Na takim stanie badań zaważyło szereg czynnik – przede wszystkim chęć marginalizowania znaczenia aerofonów miechowych przez polskich muzykologów ze względu na ich odmienność od tradycyjnego instrumentarium jak też ich wpływ na przemiany tradycyjnego repertuaru, ale również ze względu na obcą proweniencję instrumentów oraz nieporozumienia zachodzące w trakcie wywiadów terenowych, w trakcie których informatorzy zazwyczaj stosują szerokie znaczeniowo określenie „harmonia” lub „harmonia guzikowa” w miejsce określania „heligonka”. Tymczasem heligonki były dość szeroko stosowane w życiu muzycznym dawnej wsi galicyjskiej a współcześnie stopniowo odzyskują swoje dawne znaczenie, co umożliwia spojrzenie na proponowaną problematykę z perspektywy diachronicznej.  Egzemplifikację referatu stanowić będą materiały terenowe pochodzące głównie z terenu województwa małopolskiego, dokumentujące sytuację przed latami, jak też ukazujące współczesne odrodzenie popularności tych instrumentów.

„Efemerofity na ziemiach polskich – śladem migracji instrumentów muzycznych”

Ogólnopolska Konferencja Naukowa

10 – 16 XII 2020

Organizator – Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu

Nagranie i montaż: A. Kielichowska